Terug in de tijd op de nostalgische kermis in Tilburg

Iedereen heeft wel eens gehoord van de kermis in Tilburg. Maar wist je dat er elk jaar ook een nostalgische kermis staat? Hier worden oude tradities gekoesterd en nemen prachtig gerestaureerde attracties je mee terug naar vervlogen tijden.

Een stukje geschiedenis

Oorspronkelijk is de kermis ontstaan vanuit de katholieke kerk. Het woord kermis is namelijk een verbastering van kerkmis of kerke-misse. Tijdens de viering van een wijdingsdag of andere feestdag werd er een jaarmarkt georganiseerd waarop het volk samen kwam om zich te vermaken en om de patroonheilige te eren.

In de loop der jaren is er veel veranderd. Het religieuze tintje is er inmiddels wel af, al worden er in sommige dorpen nog steeds processies gehouden tijdens de kermis. Maar ook het vermaak ziet er tegenwoordig iets anders uit. Kwam men in de Middeleeuwen samen om zich te verwonderen over bijzondere zaken zoals de dikke dame, de hond met twee koppen of Siamese tweelingen op sterk water, nu gaat het vooral om spectaculaire attracties die zo hard en zo hoog mogelijk gaan.

In de 18e eeuw was de kermis niet meer zo poulair. Er werd alcohol gedronken en regelmatig gevochten. Hierdoor vonden mensen de kermis onbeschaafd en grof en werden er een tijdlang geen kermissen meer gehouden. In Tilburg is er zelfs een drooglegging geweest tijdens de kermissen van 1920 tot en met 1935. Het ging vooral om sterke drank (Tilburgers dronken veel jenever destijds), bier mocht wel gedronken worden.

De Tilburgse kermis bestaat sinds 1567, voor zover men heeft kunnen achterhalen. Men denkt dat de kermis in Tilburg geen religieuze oorsprong kent maar dat er een kermis voor de boeren gehouden werd als oogstfeest. Rond 1900 werden de volksspelen vervangen door mechanische attracties, zoals een carrousel en zweefmolen.

Inmiddels is de kermis in Tilburg de grootste kermis van de Benelux. Er staan een kleine 250 attracties die meer dan een miljoen bezoekers trekken. Veel daarvan komen voor de spectaculaire attracties of de Roze Maandag, maar ik trok speciaal voor de nostalgische kermis naar Tilburg. Zou het de leeftijd zijn?

Mijn herinneringen aan de kermis

Ik ga al zolang ik me kan herinneren elk jaar naar de kermis. Normaal gewoon in Helmond, waar ik woon, maar vorig jaar een keer naar de Rheinkirmes in Düsseldorf (aanrader!). Als klein kind ging ik samen met oma, die met een portemonnee vol kleingeld ging gokken. Het liefst deed ze ‘molentje draaien’, zoals ze het noemde. Je stopte geld in het apparaat en dan begon er een soort wijzer te draaien op een soort klok waar bij elk ‘uur’ een prijsje lag. Als je op stop drukte en de wijzer stopte op een van de ‘uren’ dan won je het prijsje. Met tassen vol gingen we naar huis want oma wilde al die kleine prijsjes nooit ruilen tegen een grotere.

Toen ik onlangs door oude fotoalbums van mijn ouders aan het bladeren was zag ik veel foto’s van de schiettent op de kermis. Mijn vader kon blijkbaar best aardig schieten want er zaten nogal wat van die foto’s in de albums. Ik heb zelf in Tilburg ook een poging gewaagd maar heb mijn vaders talent hiervoor niet geërfd.

Wat ik altijd fascinerend vond was de Rotor. Een soort centrifuge waar je in moest gaan staan met je rug tegen de wand. Die ging dan heel hard draaien en soms zakte er zelfs de bodem onderuit. Door een of andere kracht bleef je dan aan de wand plakken. Ik weet niet of ik het nou nog zou durven.

Waar ik vroeger wel hard en hoog durfde te gaan, hoe vaker over de kop hoe liever, ben ik tegenwoordig niet meer zo’n durfal en vind ik de Turbo Polyp al spannend genoeg.

Nostalgische kermis Tilburg

De nostalgische kermis in Tilburg staat dit jaar op het Besterdplein. Ik loop er samen met een gids van Stadsgidserij Tilburg naartoe die ondertussen vertelt over de Tilburgse kermis en over de kermis in het algemeen. Wist je bijvoorbeeld dat de suikerspin is uitgevonden door een tandarts? Waarschijnlijk kon ie wel wat extra klandizie gebruiken.

Op het Besterdplein aangekomen maken we een rondje langs de attracties die er staan. We nemen een kijkje bij de kermisexpo in een oude danstent. Hier laten een aantal liefhebbers hun privécollectie van miniatuurattracties zien die vroeger op de kermis stonden. Zoals een Enterprise, waar ik vroeger veel in ben geweest maar waar ik later elke keer weer ziek in werd. En de Calypso, die als basis heeft gediend voor vele andere attracties waaronder de Breakdance.

Niet alleen de attracties zijn nostalgisch, ook de prijzen. Een ritje in de rups, bootjesmolen, Swing Mill, draaimolen of Cake Walk kost er maar €1,50. Dat is heel anders dan de €7 voor het reuzenrad op de ‘moderne’ kermis.

Om onszelf weer even terug te voeren naar vroegere tijden kopen we kaartjes voor de rups. Hoe leuk is dat! In het begin gaat het vrij langzaam maar later gaat het toch wat harder. We hebben dolle pret terwijl het doek over ons heen gaat. Als het doek weer omhoog gaat rijden we nog een tijdje achteruit. We voelen ons weer jong en vinden het oprecht leuk. Helaas trekken we de flos niet voor een extra rondje.

Wat ik ook zo leuk vind is de nostalgische miniatuurkermis. Een hele kermis nagebouwd met miniatuurattracties, inclusief licht en geluid. Bij sommige attracties staat een bakje waar je geld in kunt doen om de attractie te laten draaien. Ik kan er uren naar kijken. Echt heel mooi gemaakt.

Vroeger werden er vaak dieren ingezet ter vermaak. Kwelspel noemde men dat. Katknuppelen bijvoorbeeld. Dan werd er een kat in een ton opgesloten en tussen twee bomen gehangen. De bedoeling was dan om net zolang tegen de ton te slaan dat ie in duigen viel en de kat kon ontsnappen. Mijn maag draait al om bij het idee alleen. Ondanks dat ik als inwoner van Helmond een Kattenmepper ben. Zou die naam daar vandaan komen?

Gelukkig zijn kwelspelen tegenwoordig verboden en mogen er helemaal geen dieren meer ingezet worden als kermisattractie. Dus geen ponyrijden of muizenstad meer, maar wel een meer dan 100 jaar oud vlooiencircus. Dat heb ik in mijn leven nog nooit gezien dus ga ik een kijkje nemen. Als je het dan over vermaak hebt dan moet je hier echt gaan kijken. Voor €1,50 word je een kwartiertje vermaakt door Cobus en zijn drie vlooien die allerlei kunstjes kunnen. Hilarisch!

Bekijk ook de video van mijn bezoek aan de nostalgische kermis in Tilburg

Wanneer is de kermis in Tilburg?

De kermis in Tilburg vind dit jaar (2023) plaats van vrijdag 21 juli tot en met zondag 30 juli. De kermis is elke dag geopend van 13.00 uur tot 01.00 uur. Sommige attracties openen al om 12.00 uur en op zondag 30 juli sluit de kermis om 00.00 uur.

Ga je nog naar de kermis in Tilburg dan wens ik je alvast heel veel plezier!